Digitaal in balans: hoe je grip krijgt op je schermtijd

We weten het allemaal: de smartphone is een wonder van gemak. Hij verbindt ons met vrienden, collega’s en informatie, waar en wanneer we maar willen. Toch is er ook een keerzijde. Steeds meer mensen ervaren stress, concentratieproblemen en vermoeidheid door het voortdurend gebruik van digitale apparaten. De grens tussen werk en privé vervaagt, meldingen eisen onze aandacht op en rustmomenten worden zeldzaam.

Om dit probleem te doorbreken, introduceert #SAM samen met coach-trainer Richard van der Horst de nieuwe groepstraining ‘Digitaal in Balans’. Deze training helpt medewerkers bewust om te gaan met hun telefoongebruik en digitale gewoonten, zodat zij meer rust, focus en energie ervaren.

Richard begeleidt organisaties en individuen bij het versterken van communicatie en persoonlijke balans. Zijn missie is helder: “Luisteren is goud. Door echt aandacht te geven aan jezelf en je omgeving, ontstaat ruimte voor verandering.”

Waarom digitale detox nú belangrijk is

Het probleem van digitale overbelasting is groter dan velen denken. Uit onderzoek blijkt dat bijna alle studenten hun telefoon gebruiken tijdens colleges voor niet-studiegerelateerde zaken, zoals WhatsApp of sociale media. Dit leidt tot minder concentratie en lagere leerprestaties. Dit gedrag, ook wel phubbing genoemd - het negeren van je omgeving omdat je in je telefoon kijkt - is inmiddels wereldwijd een bekend fenomeen.

Een systematische review van Radtke en collega’s (2021) laat zien dat digitale detox-programma’s veelbelovend zijn.

Ze schrijven: “Digital detox is not a one-size-fits-all solution. The effectiveness depends on context, strategy and personal goals.”

Dat betekent dat iedereen baat kan hebben bij detox, maar dat het belangrijk is de juiste aanpak te kiezen.

Mirbabaie, Stieglitz en Marx (2022) waarschuwen daarnaast dat digitale overbelasting leidt tot technostress:

‍“Digital detox should be seen not only as a coping strategy, but as a preventive approach to protect wellbeing and productivity.”.

Met andere woorden: een detox helpt niet alleen als je al last hebt van stress, maar vooral ook om klachten te voorkomen.

Beverungen en collega’s (2025) trekken het nog breder. Zij stellen dat organisaties een verantwoordelijkheid hebben om digitale balans te bevorderen.

“Digital responsibility emphasizes moving beyond mere legal compliance, urging stakeholders to consider the broader social, environmental, and ethical consequences of digital transformation.”‍

Met andere woorden: werkgevers kunnen en moeten beleid ontwikkelen dat medewerkers ondersteunt bij digitaal gezond werken en leven.

Wat doet een digitale detox met je?

Digitale detox betekent niet dat je je smartphone definitief weglegt. Het gaat om bewuste momenten van rust en het trainen van nieuwe gewoonten. Denk aan een meldingsvrije avond, een offline-lunch of het beperken van social media tot vaste tijden. Het doel is meer grip krijgen op je digitale gedrag, zodat technologie jou ondersteunt in plaats van andersom.

De voordelen zijn duidelijk:

• Meer focus en productiviteit: doordat je je aandacht niet steeds hoeft te verdelen, kun je beter en sneller werken.
• Minder stress: meldingen en constante beschikbaarheid zorgen voor onrust; door die te beperken ontstaat mentale ruimte.
• Betere slaap: het blauwe licht van schermen verstoort je biologische klok; detox helpt dit te doorbreken.
• Sterkere sociale relaties: minder phubbing betekent meer écht contact met collega’s, vrienden en familie.

De training 'Digitaal in balans'

De nieuwe training van #SAM en Richard combineert wetenschap en praktijk. Medewerkers leren niet alleen wat digitale overbelasting doet met hun brein en welzijn, maar vooral ook hoe ze dit kunnen doorbreken.

De training bestaat uit vier pijlers:

1. Bewustwording: deelnemers brengen hun eigen schermgedrag in kaart. Welke apps slokken de meeste tijd op? Welke momenten voelen onrustig?
2. Experimenteren: korte digitale pauzes, zoals offline-ochtenden of meldingsvrije blokken, worden in de praktijk getest
3. Vaardigheden ontwikkelen: deelnemers leren technieken voor zelfregulatie, zoals het instellen van app-limieten of het plannen van schermvrije rituelen.
4. Reflectie en uitwisseling: in de groep delen deelnemers ervaringen en ontdekken ze hoe digitale rust hun energie, creativiteit en relaties versterkt.

Richard begeleidt dit proces met zijn kenmerkende stijl: scherp observeren, met compassie confronteren en altijd gericht op concrete verandering.

Richard: “Het gaat niet om minder digitaal zijn, maar om bewust digitaal zijn. Als je grip hebt op je telefoon, krijg je meer grip op je leven.”

Waarom werkgevers hierin een sleutelrol hebben

Werkgevers kunnen een groot verschil maken door digitale balans bespreekbaar te maken. Bijna tien miljoen Nederlanders hebben een werkgever. Als bedrijven hun mensen ondersteunen in digitaal gezond werken, levert dat niet alleen individueel welzijn op, maar ook maatschappelijke winst.

Onderzoek laat zien dat organisaties die digitale detox omarmen, profiteren van minder ziekteverzuim, hogere productiviteit en meer betrokken medewerkers. Bovendien dragen ze bij aan een cultuur waarin preventie en welzijn structureel worden ondersteund – precies waar #SAM voor staat.

Waarom vindt #SAM dit belangrijk?

Bij #SAM geloven we dat welzijn en preventie voor iedereen toegankelijk moet zijn. Digitale balans is daarin een actueel en urgent thema. Onze aanpak – werken in groepen met een gedeelde uitdaging – maakt gedragsverandering laagdrempelig en duurzaam. Want in een groep voelen deelnemers zich gesteund, herkennen ze elkaars worstelingen en vinden ze samen de motivatie om vol te houden.

Met de training Digitaal in Balans zetten we een belangrijke stap. Niet weg van technologie, maar op weg naar een gezondere relatie ermee. Zodat medewerkers meer rust en regie ervaren, en werkgeversbijdragen aan een toekomst waarin preventie écht deel uitmaakt van de werkvloer.

‍

Dit artikel is tot stand gekomen met behulp van AI en zorgvuldig geredigeerd door de redactie van #SAM. We geloven dat AI een waardevol hulpmiddel is om wetenschappelijke kennis toegankelijker te maken voor een breder publiek. Door complexe rapporten te vertalen naar begrijpelijke taal, maken we belangrijke inzichten over preventie beschikbaar voor iedereen, ongeacht opleidingsniveau of achtergrond.

Dit verandert niets aan de inhoud of de waarde van het oorspronkelijke onderzoek. Integendeel: het helpt om de kern en relevantie ervan beter zichtbaar te maken. Onze rol bij #SAM is dan ook om relevant onderzoek op te sporen en te zorgen dat dit bij de juiste persoon terechtkomt, op een manier die aansluit bij hun leefwereld.

We streven naar heldere uitleg, rijk aan voorbeelden en ondersteund met bronverwijzingen, visuals en praktisch toepasbare inzichten. Zo vergroten we samen de bewustwording over gezondheid en maken we preventie écht bereikbaar en begrijpelijk voor iedereen. We werken doorlopend aan het verbeteren van de instructies voor het model.

Heb je tips? Mail fleur@hashtagsam.nl

‍