Preventieve mentale gezondheid – waarom organisaties nú moeten investeren

In september 2022 verscheen het rapport “Effectiviteit van preventieve mentale gezondheidsoplossingen”, uitgevoerd door Zilveren Kruis. Dit onderzoek keek naar hoe werkgevers en zorgaanbieders omgaan met mentale gezondheid en welke rol preventie daarin speelt. Het rapport laat zien dat steeds meer organisaties de stap willen maken van zorg achteraf naar preventie en versterking van mentale veerkracht.

Volgens de onderzoekers behoren mentale gezondheidsproblemen tot de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim. “Vaak is dit meer dan 30%”, schrijft Bolier, onderzoeker verbonden aan het Trimbos-instituut. Dit heeft niet alleen invloed op medewerkers zelf, maar ook op de productiviteit en kosten van bedrijven ende samenleving als geheel.

Wat is mentale weerbaarheid eigenlijk?

Mentale weerbaarheid betekent dat iemand goed kan omgaan met stress, tegenslagen en dagelijkse uitdagingen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zegt hierover:

“Mental health is a state of well-being in which the individual realizes his or her own abilities, can cope with the normal stresses of life, can work productively, and is able to make a contribution to his or her community”.

Oftewel: een goede geestelijke gezondheid helpt mensen een zinvol en betrokken leven te leiden.

Onderzoek van Lokkerbol laat zien dat mensen met een hoge mentale weerbaarheid twee keer zo weinig kans hebben op psychische klachten. Werkgevers profiteren hiervan, omdat hun medewerkers productiever zijn en minder vaak ziek uitvallen.

De kosten van niets doen

De financiële impact is groot. Lokkerbol berekende dat bij een organisatie van 1.000 medewerkers de jaarlijkse kosten door mentale ongezondheid ruim een half miljoen euro bedragen. Dat komt door ziekteverzuim, verminderde productiviteiten personeelsverloop.

Daar tegenover staat de winst van investeren in veerkracht. Volgens Gallup kan wereldwijd wel “75 miljard euro aan baten” worden behaald als medewerkers mentaal sterker worden.

Hoe vergroot je veerkracht?

Werkgevers kunnen veel doen. Volgens Schaufeli, hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie, is het belangrijk om te kijken naar de balans tussen stressfactoren en energiebronnen, zoals steun van collega’s, ontwikkel kansen en erkenning. Zijn bekende JD-R model (Job Demands-Resources) laat zien dat hoe meer energiebronnen er zijn, hoe beter medewerkers zich voelen.

Ook het RIVM en Trimbos-instituut benadrukken in factsheets dat preventieve interventies effectief zijn. Denk aan trainingen in positieve psychologie, het trainen van leidinggevenden en het bespreekbaar maken van stress en mentale klachten.

Wat zien we in de praktijk?

In het onderzoek onder zeven organisaties bleek dat 70% van het budget nog steeds naar curatieve zorg gaat. Preventie krijgt vaak minder prioriteit, omdat het moeilijker meetbaar is. Toch geven alle geïnterviewde organisaties aan dat leidinggevenden een sleutelrol hebben. Zij moeten leren signaleren en in gesprek gaan over mentale gezondheid.

Zilveren Kruis benadrukt in het rapport: “Verander de omgeving, dan verandert de mens”.

Bedrijven die investeren in een open cultuur waarin het normaal is om te zeggen dat het even niet goed gaat, zien dat medewerkers sneller hulp zoeken.

Waarom vindt #SAM dit belangrijk?

Dit rapport laat zien dat preventieve mentale gezondheid geen luxe is, maar een noodzaak. Bijna tien miljoen Nederlanders hebben een werkgever. Als we daar samen inzetten op preventie, kunnen we enorme maatschappelijke winst behalen. Bij #SAM geloven we dat mensen sterker worden als ze in groepen hun ervaringen delen en samen werken aan hun welzijn. Zo nemen zij zelf de regie over hun gezondheid. Preventie moet toegankelijk zijn voor iedereen, en de werkvloer is daarvoor de perfecte plek.

‍

Bron: Derin, A.(2022). Effectiviteit van preventieve mentale gezondheidsoplossingen. Zilveren Kruis.

‍

Over Joran Lokkerbol
‍Dr. Joran Lokkerbol is gezondheidseconoom en onderzoeker bij het Trimbos-instituut en de Universiteit van Amsterdam. Hij richt zich op de maatschappelijke én economische impact van psychische aandoeningen en de waarde van preventieve interventies. Met zijn berekeningen laat hij zien dat mentale ongezondheid organisaties jaarlijks honderden miljoenen kost, terwijl investeren in preventie juist grote baten oplevert. Zijn werk wordt veel gebruikt door beleidsmakers en werkgevers die inzicht willen krijgen in de kosten én opbrengsten van mentale gezondheid.

‍

Dit artikel is tot stand gekomen met behulp van AI en zorgvuldig geredigeerd door de redactie van #SAM. We geloven dat AI een waardevol hulpmiddel is om wetenschappelijke kennis toegankelijker te maken voor een breder publiek. Door complexe rapporten te vertalen naar begrijpelijke taal, maken we belangrijke inzichten over preventie beschikbaar voor iedereen, ongeacht opleidingsniveau of achtergrond.

Dit verandert niets aan de inhoud of de waarde van het oorspronkelijke onderzoek. Integendeel: het helpt om de kern en relevantie ervan beter zichtbaar te maken. Onze rol bij #SAM is dan ook om relevant onderzoek op te sporen en te zorgen dat dit bij de juiste persoon terechtkomt, op een manier die aansluit bij hun leefwereld.

We streven naar heldere uitleg, rijk aan voorbeelden en ondersteund met bronverwijzingen, visuals en praktisch toepasbare inzichten. Zo vergroten we samen de bewustwording over gezondheid en maken we preventie écht bereikbaar en begrijpelijk voor iedereen. We werken doorlopend aan het verbeteren van de instructies voor het model.

Heb je tips? Mail ronald@hashtagsam.nl

‍

‍